«Ήμουν απολύτως θετικός, αλλά πλέον προβληματισμένος μετά τη ναρκοθέτηση της συνάντησης από το προεδρικό παλάτι», δηλώνει ο εκ των κορυφαίων καθηγητών, ενώ υπενθυμίζει ότι η Ελλάδα διαθέτει το δικαίωμα του βέτο αν η Άγκυρα επιδιώξει να την παρακάμψει ως προς τη θετική ευρωτουρκική ατζέντα.
«Ήμουν απολύτως θετικός, αλλά πλέον προβληματισμένος μετά τη ναρκοθέτηση της συνάντησης από το προεδρικό παλάτι. Η τουρκική πλευρά φροντίζει να προβοκάρει τον ‘Ελληνα υπουργό Εξωτερικών, εν γνώσει της ότι μόνο κάποια σοβαρή κρίση θα απέτρεπε την επίσκεψη. Έτσι, ενώ ο κύριος Δένδιας έχει πει πως θα συναντηθεί με τον κύριο Τσαβούσογλου, «εφόσον το επιτρέψουν οι συνθήκες», η Άγκυρα καθιστά τις συνθήκες οριακά επιτρεπτές, αν όχι ανεπίτρεπτες, με την επίθεση της προεδρίας της εναντίον της χώρας μας για υπόθαλψη τρομοκρατών».
Τα παραπάνω τονίζει με μια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα συνέντευξή του στο iEidiseis o Κωνσταντίνος Φίλης, Εκτελεστικός Διευθυντής του ΙΔΙΣ και Αναλυτής Διεθνών Θεμάτων του ANT1.
Ο εκ των κορυφαίων καθηγητών προβλέπει ότι θα ακολουθήσει επίσκεψη του Μεβλούτ Τσαβούσογλου, ενώ θεωρεί ότι δεν έχουν ωριμάσει οι συνθήκες για συνάντηση Μητσοτάκη με Ερντογάν.
Ο Κωνσταντίνος Φίλης τοποθετείται επίσης για την πορεία των ευρωτουρκικών και αμερικανοτουρκικών θέσεων, αλλά και για τη στρατηγική που θα πρέπει να ακολουθήσει έναντι της Άγκυρας η Αθήνα.
Σωστά πηγαίνει ο Νίκος Δένδιας στην Τουρκία κ. Φίλη; Τι περιμένετε από τη συνάντηση; Και τι την θεωρείται απαρχή για συνάντηση Μητσοτάκη με Ερντογάν;
Ήμουν απολύτως θετικός, αλλά πλέον προβληματισμένος μετά τη ναρκοθέτηση της συνάντησης από το προεδρικό παλάτι. Η τουρκική πλευρά φροντίζει να προβοκάρει τον ‘Ελληνα υπουργό Εξωτερικών, εν γνώσει της ότι μόνο κάποια σοβαρή κρίση θα απέτρεπε την επίσκεψη. Έτσι, ενώ ο κύριος Δένδιας έχει πει πως θα συναντηθεί με τον κύριο Τσαβούσογλου, «εφόσον το επιτρέψουν οι συνθήκες», η Άγκυρα καθιστά τις συνθήκες οριακά επιτρεπτές, αν όχι ανεπίτρεπτες, με την επίθεση της προεδρίας της εναντίον της χώρας μας για υπόθαλψη τρομοκρατών. Προφανώς, οι Τούρκοι ποντάρουν στη δυσκολία της Ελλάδας να αιτιολογήσει στους εταίρους της τυχόν ακύρωση της επίσκεψης και ενώ οι τελευταίοι επιθυμούν την αποσυμπίεση της έντασης.
Προφανώς, οι Τούρκοι ποντάρουν στη δυσκολία της Ελλάδας να αιτιολογήσει στους εταίρους της τυχόν ακύρωση της επίσκεψης και ενώ οι τελευταίοι επιθυμούν την αποσυμπίεση της έντασης
Συνάμα, η Άγκυρα στέλνει το μήνυμα ότι τις συνθήκες τις ορίζει αυτή και η Αθήνα είναι υποχρεωμένη να προσαρμόζεται. Αυτή είναι η διαχρονική πολιτική τους, την οποία έχουμε επιλέξει ή μάλλον βολευθεί στο να μην απαντούμε.
Η Άγκυρα στέλνει το μήνυμα ότι τις συνθήκες τις ορίζει αυτή και η Αθήνα είναι υποχρεωμένη να προσαρμόζεται. Αυτή είναι η διαχρονική πολιτική τους, την οποία έχουμε επιλέξει ή μάλλον βολευθεί στο να μην απαντούμε
Σε κάθε περίπτωση, λόγω της εξομάλυνσης στο πεδίο, κάτι που η ελληνική κυβέρνηση είχε θέσει ως (αποκλειστική) προϋπόθεση επανέναρξης των διερευνητικών και με δύο γύρους αυτών να έχουν ήδη προηγηθεί, η επίσκεψη Δένδια αποτελεί το πρώτο βήμα, μετά τον Νοέμβριο του 2019, όταν υπεγράφη το παράνομο τουρκολιβυκό σύμφωνο.
Η δυσπιστία είναι αμοιβαία, η Τουρκία βρίσκεται σε μέθη αλαζονείας αλλά και ανασφάλειας, κυρίως λόγω Μπάιντεν, η εσωτερική κατάσταση οδηγεί το πολιτικό σύστημα σε εθνικιστικό παροξυσμό, η δυνατότητα -αν υπήρχε η επιθυμία- Ερντογάν για συμβιβασμούς στο εσωτερικό μειώνεται λόγω της σύμπραξής του με τον Μπαχτσελί και της ολικής επαναφοράς του βαθέως παρα-κράτους, άρα και οι ελληνοτουρκικές σχέσεις είναι θύμα αυτής της ζοφερής κατάστασης. Όμως, η τουρκική ηγεσία πιέζεται από την οικονομία και η αμφισβήτηση πολλαπλασιάζεται.
Άρα, θέλει καλά νέα και στα ελληνοτουρκικά -έστω και πλασματικά- για να εξασφαλίσει τη χρηματοδότηση της ΕΕ. Οι συζητήσεις, πάντως, δεν πρόκειται να έχουν απτό αποτέλεσμα. Λογικά θα αναζητηθούν τρόποι προσέγγισης στα ζητήματα χαμηλής πολιτικής αλλά στα δύσκολα, θα ακούσουμε ευχολόγια.
Η τουρκική ηγεσία θέλει καλά νέα και στα ελληνοτουρκικά -έστω και πλασματικά- για να εξασφαλίσει τη χρηματοδότηση της ΕΕ. Οι συζητήσεις, πάντως, δεν πρόκειται να έχουν απτό αποτέλεσμα. Λογικά θα αναζητηθούν τρόποι προσέγγισης στα ζητήματα χαμηλής πολιτικής αλλά στα δύσκολα, θα ακούσουμε ευχολόγια
Ως προς το ενδεχόμενο συνάντησης των δύο ηγετών, ακόμη δεν έχουν ωριμάσει οι συνθήκες, ενώ θα πρέπει να αναμένουμε και την πενταμερή για το Κυπριακό αλλά και πού θα κατευθυνθούν τα τουρκικά πλωτά γεωτρύπανα και σεισμικά σκάφη τους επόμενους μήνες. Το σενάριο, όμως, που συγκεντρώνει πιθανότητες είναι να ανταποδώσει την επίσκεψη ο Τσαβούσογλου, ερχόμενος στην Αθήνα.
Οι ευρωτουρκικές σχέσεις πού οδεύουν; Μπορεί να υπάρξει θετική ατζέντα για την Άγκυρα; Και πώς αυτή πρέπει να περιλαμβάνει τις ελληνοτουρκικές σχέσεις;
Δεν πρέπει να είμαστε φοβικοί ή παθητικοί στο να προσφέρουμε μέσω ΕΕ τη δυνατότητα στην Άγκυρα να ωφεληθεί, ωστόσο, τα κέρδη της θα συμβαδίζουν με υποχρεώσεις. Πρέπει να κατανοήσει η άλλη πλευρά ότι τα ευρωπαϊκά δώρα θα της τα ξετυλίγει η Ελλάδα προτού τα πάρει στα χέρια της. Αν όμως, επιχειρήσει, να μας παρακάμψει μέσω Γερμανίας και άλλων, να ξέρει ότι διατηρούμε πάντα το δικαίωμα βέτο για τις ευρωπαϊκές αποφάσεις.
Πρέπει να κατανοήσει η άλλη πλευρά ότι τα ευρωπαϊκά δώρα θα της τα ξετυλίγει η Ελλάδα προτού τα πάρει στα χέρια της. Αν όμως, επιχειρήσει, να μας παρακάμψει μέσω Γερμανίας και άλλων, να ξέρει ότι διατηρούμε πάντα το δικαίωμα βέτο για τις ευρωπαϊκές αποφάσεις
Ως προς την επικαιροποίηση της Κοινής Δήλωσης για το προσφυγικό, η λογική μας είναι ξεκάθαρη: “moreformore, lessforless”, δηλαδή, όσο η Τουρκία τηρεί τα συμφωνηθέντα θα ανταμείβεται, όσο τα παραβιάζει θα ζημιώνεται.
Σε αυτό το κλίμα, οι προσδοκίες είναι εύλογα χαμηλές, ωστόσο, η ανάγκη της Τουρκίας που την υποχρεώνει να κάνει μία τακτική αναδίπλωση έναντί μας, θα μπορούσε υπό αυστηρές προδιαγραφές, να αποδειχθεί μισή ευκαιρία.
Ως προς την επικαιροποίηση της Κοινής Δήλωσης για το προσφυγικό, η λογική μας είναι ξεκάθαρη: “moreformore, lessforless”, δηλαδή, όσο η Τουρκία τηρεί τα συμφωνηθέντα θα ανταμείβεται, όσο τα παραβιάζει θα ζημιώνεται
Πώς; Προσδιορίζοντας ένα πλαίσιο διαλόγου με βάσει το δίκαιο της θάλασσας και καθιστώντας αναγκαία συνθήκη για το ξεπάγωμα των ευρωτουρκικών σχέσεων το μορατόριουμ παράνομων και προκλητικών ενεργειών σε ανοριοθέτητες και παρανόμως οριοθετημένες περιοχές. Ο Ερντογάν έχει ανάγκη από «ζεστό χρήμα» και το Κατάρ δεν μπορεί να καλύπτει συνεχώς τις τρύπες. Τα ευρωπαϊκά κονδύλια θα του δώσουν πολιτική ανάσα και αν τα διασφαλίσει θα μπορούσε να προκρίνει τις πρόωρες εκλογές. Άρα, εδώ υπάρχει ένα περιθώριο το οποίο μπορούμε να αξιοποιήσουμε. Διότι, για να μη γελιόμαστε, η Άγκυρα δεν θα υπαναχωρούσε από την Ανατολική Μεσόγειο αν είχε την ευχέρεια των κινήσεων.
Ο Ερντογάν έχει ανάγκη από «ζεστό χρήμα» και το Κατάρ δεν μπορεί να καλύπτει συνεχώς τις τρύπες. Τα ευρωπαϊκά κονδύλια θα του δώσουν πολιτική ανάσα και αν τα διασφαλίσει θα μπορούσε να προκρίνει τις πρόωρες εκλογές
Ο Μπάιντεν πώς θα κινηθεί έναντι του Ερντογάν; Αξιωματούχοι της Άγκυρας δηλώνουν ήδη πως αποτελεί προτεραιότητά της η ομαλοποίηση των σχέσεων με τη Δύση…
Η Τουρκία έχει τέσσερα προβλήματα σε σχέση με τον Μπάιντεν και την προεδρία του. Το πρώτο είναι ότι οι καλές σχέσεις με τη Ρωσία, όπως έχουν εξελιχθεί, είναι πρόβλημα για τις ΗΠΑ. Το δεύτερο είναι ότι ο Μπάιντεν θέλει να διαχωρίσει τον εαυτό του από τον Τραμπ και τα αυταρχικά καθεστώτα με τα οποία ερωτοτροπούσε ο τελευταίος. Άρα, η Τουρκία εκ των πραγμάτων βρίσκεται στην αντίπερα όχθη, παρέα με αντίστοιχα καθεστώτα. Τρίτον, ο Ερντογάν επενδύει στις διαπροσωπικές σχέσεις, λόγω και του προσωποπαγούς χαρακτήρα του που κυβερνά. Με τον Τραμπ είχε καταφέρει να συνομιλεί, παρακάμπτοντας θεσμικούς παράγοντες και μηχανισμούς και φαίνεται ότι του ασκούσε κάποια επιρροή. Δεν θα απέκλεια, ο Μπάιντεν να αποστρέφεται τον Ερντογάν και τις μεθόδους τους και να προτιμά κάποιον άλλο στη θέση του. Τέταρτο πρόβλημα για τον Τούρκο πρόεδρο είναι πως το κατεστημένο, η γραφειοκρατία αλλά και το νομοθετικό σώμα των ΗΠΑ δεν τον εμπιστεύονται. Από την άλλη, η Τουρκία αν και όχι τόσο αξιόπιστος είναι πολύτιμος εταίρος για τις ΗΠΑ, με νεανικό πληθυσμό 83 εκατομμυρίων, δημογραφικό potential, μεγάλη παραγωγική και καταναλωτική βάση, ισχυρό και μάχιμο στρατό, ισχυρή, αν και ευάλωτη, οικονομία –εξ ού και η συμμετοχή της στη G20.
Ο Ερντογάν έχει βάλει πολλά στο τραπέζι και μπορεί να παίρνει πίσω κάποια από αυτά, να δείχνει ότι αναδιπλώνεται, να κερδίζει την έξωθεν καλή μαρτυρία και τελικά να μην έχει κάνει αισθητά πίσω σε σχέση με τα βασικά του συμφέροντα. Γενικά ο Ερντογάν έχει χαρτιά να παίξει, όμως ο διπλωματικός τραχανάς που έχει απλώσει κάλλιστα μπορεί να του γυρίσει μπούμερανγκ. Όμως εμείς ως χώρα, δεν πρέπει να περιμένουμε τι θα γίνει μεταξύ Μπάιντεν και Ερντογάν, μεταξύ ΗΠΑ και Τούρκίας. Αν θα τα βρουν ή όχι, αν θα υπάρξει αποκατάσταση των σχέσεων με όρους.
Ο Ερντογάν έχει βάλει πολλά στο τραπέζι και μπορεί να παίρνει πίσω κάποια από αυτά, να δείχνει ότι αναδιπλώνεται, να κερδίζει την έξωθεν καλή μαρτυρία και τελικά να μην έχει κάνει αισθητά πίσω σε σχέση με τα βασικά του συμφέροντα
Η Αθήνα, κατά τη γνώμη σας, πώς πρέπει να κινηθεί κ. Φίλη;
Αυτό που πρέπει πάση θυσία να αποφύγουμε είναι να εμπεδωθεί μία συναλλακτική σχέση ανάμεσα σε συγκεκριμένα κράτη-μέλη της ΕΕ και την Τουρκία, όπου θα εξυπηρετούνται τα εκατέρωθεν συμφέροντα χωρίς καμία δέσμευση της τελευταίας. Εδώ προκύπτει και ένας σαφής ενδοευρωπαϊκός διαχωρισμός στην προσέγγιση της Άγκυρας: το κοινοβούλιο κινείται πιο θεσμικά και με ένα πλαίσιο αρχών και η επιτροπή, το συμβούλιο με αντιλήψεις ακόμη και ωμής συναλλαγής και η επιτροπή ισορροπεί ανάμεσα στα δύο».
Αυτό που πρέπει πάση θυσία να αποφύγουμε είναι να εμπεδωθεί μία συναλλακτική σχέση ανάμεσα σε συγκεκριμένα κράτη-μέλη της ΕΕ και την Τουρκία, όπου θα εξυπηρετούνται τα εκατέρωθεν συμφέροντα χωρίς καμία δέσμευση της τελευταίας.
Για να αποτρέψει την ΕΕ από την υιοθέτηση των ελληνικών θέσεων, η Τουρκία κινείται στο ακόλουθο δίπολο: πιέζει και απειλεί την Αθήνα πως αν επιμείνει, θα υπάρχουν συνέπειες και δεν πρόκειται να υπάρξει η παραμικρή πρόοδος στις διμερείς διαβουλεύσεις, άρα ενδέχεται να επανέλθει η ένταση, ενώ στους Ευρωπαίους προβάλλει την πολυδιάστατη χρησιμότητά της για να τους πείσει ότι δεν πρέπει να της επιβάλλουν ένα ασφυκτικό πλαίσιο, ικανοποιώντας την ελληνική πλευρά. Δύο είναι τα προβληματικά σημεία της τουρκικής στάσης, που την εγκλωβίζουν: πρώτον, αν επιστρέψει στην ένταση, τότε Ελλάδα και Κύπρος νομιμοποιούνται να διακόψουν την όποια πρόοδο έχει συντελεστεί στη θετική ατζέντα και να απαιτήσουν τη λήψη μέτρων και δεύτερον, παρά την αδιαμφισβήτητη χρησιμότητά της, έχει γίνει αντιληπτό στους περισσότερους ότι η προβολή ηγεμονικών επιδιώξεων αποτελεί τελικά παράγοντα αστάθειας και πρέπει να εξουδετερωθεί. Όπως έχω πει και σε παλαιότερη συζήτησή μας, στο σκέλος της δημόσιας διπλωματίας, έχουμε πολλά βήματα να κάνουμε ώστε να γίνουμε πειστικότεροι έναντι των εταίρων μας. Ο δρόμος, άλλωστε, που ακολουθεί η Τουρκία δεν είναι επικίνδυνος μόνο για τον Ελληνισμό αλλά συνολικά για τη Δύση.πηγη
Oxtapus 