Του Αθανασίου Θεοδωράκη πολιτικού επιστήμοναΗ βαθιά κρίση που ζούμε ως χώρα εκφράζει παγιωμένες και σύνθετες κοινωνικές καταστάσεις. Ο κίνδυνος της κατάρρευσης είναι όμως υπαρκτός και για την υπέρβαση του αδιεξόδου χρειάζονται πρωτοβουλίες στρατηγικής σημασίας. Η σημερινή πρωτοφανής συγκυρία απαιτεί συνεπώς τη διατύπωση συγκεκριμένων προτάσεων για την αλλαγή των όρων διακυβέρνησης και του τρόπου άσκησης της πολιτικής. Δεν αρκεί η διαμαρτυρία, η ανώδυνη ερμηνεία των δημοσκοπήσεων, ούτε η βολική διαπίστωση της αδυναμίας του κομματικού συστήματος να…
προτείνει λύσεις, όταν η κρίση είναι έκδηλη και γενικευμένη. Αυτό που χρειάζεται σήμερα η πατρίδα μας είναι μια ριζική αλλαγή τόσο του πολιτικού και οικονομικού παραδείγματος όσο και των αντίστοιχων ατομικών και συλλογικών συμπεριφορών.
Τίθεται σαφώς το θέμα της διαμόρφωσης ενός νέου συστήματος διακυβέρνησης κι αυτό προϋποθέτει νέο Σύνταγμα, σύγχρονους θεσμούς εκπροσώπησης και αποτελεσματικούς τρόπους λειτουργίας της διοίκησης. Η αρμονική συμβίωση και συνεργασία δημοσίου, ιδιωτικού και κοινωνικού τομέα στα πλαίσια ενός αποτελεσματικού κράτους δικαίου, είναι η προτεινόμενη μέθοδος για την αναγκαία Μεταμόρφωση της ελληνικής κοινωνίας. Η αποτυχία των πολιτικών ελίτ δεν πρέπει να σημάνει καταδίκη της χώρας στον μαρασμό, στην απογοήτευση και στη χρεωκοπία. Η Μεταμόρφωση της Ελλάδας πρέπει να αρχίσει από την πολιτική, γιατί αυτή είναι το προσφορότερο μέσον της δημοκρατικής συλλογικής δράσης.
Εθνική αυτοπεποίθηση, αναδιάταξη των παραγωγικών δυνάμεων, αποκατάσταση της εμπιστοσύνης στις σχέσεις κράτους-πολίτη και καθορισμός προτεραιοτήτων για την επόμενη δεκαετία είναι τα απαραίτητα εργαλεία για την επίτευξη της επιδιωκόμενης αλλαγής . Επείγει συνεπώς η επεξεργασία ενός νέου εθνικού σχεδίου για την αντιμετώπιση των μεγάλων προκλήσεων που αντιμετωπίζει η χώρα. Μέσα σε αυτό τοπίο το θέμα της πολιτικής κατεύθυνσης και της αποτελεσματικότητας της κρατικής μηχανής καθίστανται κεντρικά ζητήματα.
Οι τεχνολογικές και οικονομικές αλλαγές που επιφέρει η παγκοσμιοποίηση, η αμηχανία της Ευρώπης απέναντι στα νέα δεδομένα και ο βαθύς χαρακτήρας της κρίσης που ζει η Ελλάδα οδηγούν σε πρωτόγνωρες, απρόβλεπτες και επικίνδυνες καταστάσεις. Οι παραδοσιακοί δημοκρατικοί θεσμοί πολιτικής αντιπροσώπευσης κι εκπροσώπησης βρίσκονται σε αμηχανία, ενώ ο χρηματοπιστωτικός καπιταλισμός ωθεί τις κοινωνίες στην απόγνωση. Η δημόσια σφαίρα, απαραίτητη όσο ποτέ άλλοτε για την ανανέωση της δημοκρατίας, την προβολή νέων προτύπων παραγωγής, την αναδιανομή των πόρων και την διασφάλιση της κοινωνικής συνοχής, αναλίσκεται αμήχανα στη διαχείριση των τρεχουσών κρίσεων. Η κοινωνία ωστόσο έχει ανάγκη πειστικών προτάσεων και κυρίως νέων συνθέσεων πολιτικής.
Οι πολίτες βιώνουν νέα προβλήματα και για την αντιμετώπισή τους απαιτείται ριζική αλλαγή τόσο της ανάλυσης, όσο και των μεθόδων παρέμβασης. Η ανασφάλεια του πολίτη, η έλλειψη αξιών και αρχών, η ανατροπή του κοικωνικού κράτους, η αύξηση της φτώχειας και της εγκληματικότητας, όλα αυτά δημιουργούν τις προϋποθέσεις για διεύρυνση της κρίσης, ατομική περιχαράκωση, εκόλλαψη βίας και παγίωση του αυταρχισμού. Η ελληνική κοινωνία πρέπει να κάνει τις δέουσες υπερβάσεις με δημοκρατικό τρόπο, να προωθήσει ανακατανομή ρόλων, να εφεύρει τελικά ένα νέο μοντέλο αξιοπρεπούς ανθρώπινης διαβίωσης, να συνδυάσει ευθύνη, εμπιστοσύνη, αλληλεγγύη, αξιοπρέπεια και άμιλλα.
Η χώρα μας μετά από πολλές ανακατατάξεις βρίσκεται σήμερα σε μια νέα καμπή. Οι έλληνες πολίτες ζουν με ένταση τις σημερινές αντιφάσεις και διλήμματα και αναγνωρίζουν ότι είναι επείγον να βρεθούν πειστικές λύσεις στα προβλήματα της χώρας. Η εποχή της αδράνειας και της υπεκφυγής έληξε. Οι θεσμοί τυπικά λειτουργούν, αλλά η χώρα βιώνει το οικονομικό και κοινωνικό αδιέξοδο, τη γενική ανομία και κυρίως την έλλειψη δημιουργικής προοπτικής.
‘Ηρθε η ώρα να δούμε με θάρρος και ειλικρίνεια τα προβλήματα, να ανασυντάξουμε τη διοίκηση, να αναμορφώσουμε την οικονομία και να διασφαλίσουμε την ανάπτυξη της πραγματικής οικονομίας, να προετοιμάσουμε τη χώρα μας για τη νέα εποχή. Το αποτελεσματικό κράτος, η ισονομία και η κοινωνική δικαιοσύνη είναι προϋποθέσεις επιτυχίας. Χρειάζεται όμως γενναιότητα και ανάληψη ευθύνης σε όλα τα επίπεδα για βαθιές τομές και επιλογές που θα ανυψώσουν τον δημόσιο βίο της πατρίδας μας και θα ανοίξουν νέες προοπτικές. Χρειαζόμαστε γι αυτό μια νέα, άφθαρτη ηγεσία και ένα εντελώς νέο Σύνταγμα, νέους θεσμούς συμμετοχής και εκπροσώπησης, σύγχρονο σύστημα διοίκησης και πρωτίστως μια παραγωγική οικονομία.
Το ζητούμενο λοιπόν σήμερα είναι: αποτελεσματικό κράτος δικαίου, δημιουργική κοινωνία, ενεργοί πολίτες. Το κοινωνικό και εθνικό συμφέρον πρέπει να αναδειχθεί ως βασική συνισταμένη της ελληνικής κοινωνίας, πάνω από συντεχνίες, οικονομικά συμφέροντα και κυρίως πάνω από κομματικές διαμάχες.
Το πολίτευμα που ανταποκρίνεται καλύτερα στις σημερινές ανάγκες και στις επείγουσες προκλήσεις της διακυβέρνησης είναι αυτό της Προεδρικής Δημοκρατίας. (βλ. Αθανάσιος Θεοδωράκης «Το επόμενο βήμα της πολιτικής. Η Προεδρική Δημοκρατία», εκδόσεις Ι. Σιδέρης, Αθήνα 2011). Με το σύστημα αυτό ο λαός επιλέγει ύστερα από ανοιχτό δημόσιο διάλογο τον Ανώτατο Άρχοντα και του αναθέτει τη διακυβέρνηση της χώρας στη βάση προγραμματικών αρχών και πολιτικών δεσμεύσεων. Η Προεδρική Δημοκρατία διασφαλίζει αποτελεσματικότητα, ευελιξία και ταχύτητα στη λήψη των αποφάσεων και προϋποθέτει βέβαια την ύπαρξη κατάλληλων θεσμικών ερεισμάτων για την εξισορρόπηση των εξουσιών.
Tο αποτελεσματικό κράτος δικαίου και το ευρωπαϊκό κοινωνικό μοντέλο πρέπει να αποτελούν τους άξονες του νέου συστήματος διακυβέρνησης. Η δημοκρατική πολιτική μας παράδοση και η κοινωνική ευαισθησία του ελληνικού λαού αποτελούν εχέγγυα για την επιτυχή έκβαση του εγχειρήματος. Ο δημόσιος διάλογος και η διαβούλευση, η πραγματική διάκριση των εξουσιών και η δημιουργία σύγχρονων διοικητικών μηχανισμών, μπορούν να διασφαλίσουν την λειτουργικότητα του δημοκρατικού πολιτεύματος και να δώσουν ουσιαστικό περιεχόμενο στην πολιτική ζωή.
Δεν πρόκειται λοιπόν απλά για θέμα αλλαγής κυβέρνησης, το πολιτικό μας σύστημα χρειάζεται πλέον ριζική ανασυγκρότηση. Οι ζωντανές δυνάμεις της ελληνικής κοινωνίας απαιτούν την συνολική επανεξέταση των πολιτικών, τη χάραξη μιας εθνικής στρατηγικής και την προώθηση μιας άλλης αντίληψης της δημόσιας ζωής. Η Ελλάδα, χάρη στην πλούσια ιστορική εμπειρία που διαθέτει, μπορεί να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά και υπεύθυνα τα χρονίζοντα προβλήματά της και να ξεκινήσει μια νέα εποχή.
Oxtapus 